Wodociągi Miejskie Sp. z o.o. w Bytowie – wczoraj i dziś
1. Zaopatrzenie w wodę
W najwcześniejszym okresie osadnictwa Bytowa, dziś blisko dwudziestotysięcznego miasta położonego w zachodniej części Kaszub, źródłem wody dla mieszkańców były zasoby zbiegających się tu rzek: Borui i Bytowy. W miarę powiększania się terenu zabudowy, po wodę sięgnięto w głąb ziemi kopiąc, bądź wiercąc studnie na terenach posesji, przeznaczone dla zaopatrzenia w wodę pojedynczych budynków lub ich zespołów. Wykonywano również studnie publiczne, lokalizowane u zbiegu szlaków komunikacyjnych. Jedna z takich studni – studnia kopana głębokości ok. 4 m murowana, w planie walca średnicy ok. 2 m – istnieje do dziś, u zbiegu ulic Drzymały, Dworcowej i Wojska Polskiego.
W tym czasie drobny przemysł i zakłady takie jak tartak, browar, gorzelnia, gazownia, mleczarnia, rzeźnia posiadały własne ujęcia wody – studnie wiercone lub kopane, współpracujące ze zbiornikiem otwartym, lokowanym na górnych kondygnacjach budynku. Niejednokrotnie ujęcia te pracowały do lat 70 tych.
Wodociągowe instalacje wewnętrzne w budynkach praktycznie nie istniały. Wodę do domów dostarczano w naczyniach.
Historia zbiorowego zaopatrzenia Bytowa w wodę sięga roku 1913. Wtedy to zainicjowano budowę systemu wodociągowego składającego się z trzech studni wierconych do głębokości 60 m, stacji uzdatniania wody, stacji pomp i sieci wodociągowej, uzupełnionych terenowym zbiornikiem wyrównawczym. Zadanie to zrealizowano jednoetapowo, obejmując jego zasięgiem ówczesny obszar całego miasta wraz z dzielnicą zabudowy zagrodowej „Nowy Bytów”.
Stacja wodociągowa Mądrzechowo
Stacja uzdatniania wody wyposażona była w jeden odżelaziacz firmy EALWOR BREDA A.G. Berlin. Sieć wodociągowa wybudowana była z rur stalowych Dn 65-225 mm.
Proces produkcji wody przebiegał następująco: woda ze studni (artezyjskich) samoczynnie spływała do zbiornika wody surowej poj. 200 m3, z którego pompy tłokowe podawały ją poprzez odżelaziacz do zbiornika terenowego (wieży ciśnień), oddalonego o ok. 1,6 km
i zlokalizowanego na wzgórzu morenowym,
ok. 180 m npm. Woda ze zbiornika grawitacyjnie zasilała sieć wodociągową, rurociągiem Dn 225 mm. Wydajność wodociągu wynosiła ok. 1200 m3/d. W połowie lat 50. ubiegłego stulecia wymieniono napęd pomp tłokowych z gazowego na elektryczny.
Przy końcu lat 60. rozpoczął się proces systematycznej modernizacji i rozbudowy systemu wodociągowego miasta Bytowa, kontynuowany z różnym nasileniem aż do czasów obecnych, obejmujący swoim zasięgiem również tereny wiejskie gminy.
2. Odbiór i oczyszczanie ścieków
System zbiorowego odprowadzenia ścieków w mieście zapoczątkowały otwarte rowy, lokalizowane w poboczach pasów drogowych i odwadniające również nawierzchnie dróg – dzisiejsze ulice: Gdańska, Sikorskiego, 1 Maja, Szarych Szeregów, Drzymały. Zakłady przemysłowe, lokalizowane blisko cieków wodnych, posiadały odprowadzenie ścieków kanałami rurowymi do rzeki. Już w tym czasie stosowano osadniki ścieków
do mechanicznego oczyszczania ścieków odprowadzanych z przemysłu.
Problem odprowadzenia ścieków w okresie rozproszonego zaopatrzenia w wodę rozwiązywano w ten sposób, że na terenie posesji, najczęściej w budynku gospodarczym lokalizowano ustępy suche, których zawartość wykorzystywano jako nawóz. Ścieki bytowe ze zlewów, w które w tym czasie wyposażano budynki, odprowadzano do rowów otwartych, o ile takowe istniały, względnie do zbiorników ścieków z rozsączaniem wgłębnym. Rowy, o których mowa, eksploatowane były do połowy lat 60. ubiegłego wieku. Coraz większe ilości ścieków oraz względy sanitarne sprawiły, że z czasem rowy przykrywano, układając w nich rury. Systemy te działają do dzisiaj. Rozrastały się one w miarę rozbudowy i utwardzania (wymagających odwadniania) ulic miasta, łącząc funkcję kanalizacji burzowej i sanitarnej. Stały się więc kanalizacją ogólnospławną. Odbiornikiem ścieków odprowadzanych tą drogą była rzeka.
Dla zredukowania ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do rzeki, na przyłączach kanalizacyjnych podłączanych budynków stosowano osadniki redukujące zawiesinę o około 60% oraz zanieczyszczenia organiczne o około 25%. Pomimo stosowania tego rozwiązania stan czystości wód rzeki Bytowy w krótkim czasie był pozaklasowy.
W drugiej połowie lat 70 nastąpił przyśpieszony rozwój dzielnicy przemysłowo-składowej. Równocześnie
z rozbudową przemysłu postępował rozwój budownictwa mieszkaniowego. Zaplanowano realizację osiedla mieszkaniowego wielorodzinnego dla 5 tys. mieszkańców – osiedle Gdańska. Planowana realizacja projektowanego osiedla zapoczątkowała nowy etap w sposobie odprowadzania ścieków dla miasta. Rozpoczęto budowę rozdzielczej sieci kanalizacyjnej (kolektor sanitarny w ulicach: Gdańskiej i Sikorskiego), ze zlokalizowaną na końcu kolektora tymczasową mechaniczno-biologiczną oczyszczalnią ścieków: Bioblok WS 400. Oczyszczalnię tę oddano do eksploatacji w 1985r, a następnie rozbudowano w roku1989r. Umożliwiała ona oczyszczanie 920 m3/d ścieków, co jednak stanowiło jedynie ok. 35% ścieków sanitarnych odbieranych z miasta.
W roku 1990 władze miejskie, w trosce o ochronę czystości wód dorzecza Słupi, podjęły decyzję o budowie komunalnej oczyszczalni ścieków wraz z budową sieci kanalizacji sanitarnej dla miasta Bytowa. W konsekwencji,
w roku 1993 przekazano do eksploatacji I. etap mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków o przepustowości 2000 m3/d, a drugi – w 1993r.
Równolegle intensywnie realizowano projekt rozbudowy sieci kanalizacji sanitarnej, zakładający docelowo wykonanie całkowicie nowego systemu kanalizacji sanitarnej na obszarze całego miasta (oprócz ul. Gdańska- Sikorskiego) i postępujące skanalizowanie terenów wiejskich gminy. Ścieki z całego systemu będzie oczyszczać zmodernizowana w 2009r miejska oczyszczalnia ścieków.
3. Ewolucja organizacji zarządzania gospodarką wodociągową-kan w Bytowie
Zadania zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odbioru ścieków, w powojennej historii przedsiębiorstwa były realizowane w różnych formach organizacyjnych.
Siedziba spółki
W latach 1945 – 1975, wodociągi funkcjonowały jako zakład w strukturze Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej. Następnie, przez kolejnych 25 lat, były Zakładem Rejonowym Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w Słupsku. Wydzielone z początkiem roku 1991. z WPWiK jako samodzielne Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów
i Kanalizacji, zostały wreszcie z dniem 1. stycznia 1993 przekształcone w obecne Wodociągi Miejskie Bytów Sp. z oo, której 100% właścicielem jest gmina Bytów.
Obecnie obsługują niespełna 25 tys. mieszkańców gminy, dostarczając rocznie blisko 900 tys. m3 wody i odbierając prawie 800 tys. m3 ścieków sanitarnych.
Dodatkowo, poza działalnością podstawową, Spółka świadczy odpłatnie usługi m.in. z zakresu wykonawstwa wodociągowo-kanalizacyjnego oraz analityki wody i ścieków. Ich wartość stanowi ca 17% całkowitych przychodów firmy.